ยง3.2 Overeenkomst & Verwantschap
In de vorige paragraaf hebben we geleerd dat wij organismen kunnen indelen in steeds kleiner wordende groepen. Een Soort is de kleinste groep organismen die overblijft bij ordenen. Toch kunnen organismen van dezelfde soort nog van elkaar verschillen, zoals bijvoorbeeld honden.
In deze paragraaf gaan we kijken naar de overeenkomsten en verwantschap van organismen.
Leerdoelen:
3.2.4 Je kunt soorten en rassen onderscheiden.
3.2.5 Je kunt uitleggen dat de indeling van organismen berust op overeenkomst en verwantschap.
In deze paragraaf gaan we kijken naar de overeenkomsten en verwantschap van organismen.
Leerdoelen:
3.2.4 Je kunt soorten en rassen onderscheiden.
3.2.5 Je kunt uitleggen dat de indeling van organismen berust op overeenkomst en verwantschap.
-
instructievideo
-
Overeenkomsten
-
Soort
-
Ras
-
Evolutie
-
Verwantschap
<
>
Als je les gemist hebt kun je deze korte samenvatting bekijken en daarna de tabbladen doorlopen.
Organismen die tot hetzelfde geslacht behoren, vertonen veel overeenkomst. Organismen die alleen maar tot hetzelfde rijk behoren, vertonen veel minder overeenkomst.
|
Een leeuw en een tijger bijvoorbeeld behoren tot hetzelfde geslacht (panters) en lijken veel op elkaar. Een zeester en een roofvogel behoren alleen tot hetzelfde rijk (dieren) en lijken helemaal niet op elkaar. Hoe meer overeenkomst twee organismen vertonen, hoe meer ze bij dezelfde groepen worden ingedeeld.
|
Een Afrikaanse olifant en een Aziatische olifant lijken veel op elkaar (zie afbeeldingen hieronder). Ze behoren allebei tot de orde van de slurfdieren en de familie van de olifanten. Toch behoren ze niet tot dezelfde soort.
Organismen behoren alleen tot dezelfde soort als ze zich onderling kunnen voortplanten en de nakomelingen vruchtbaar zijn. Dat betekent dat de nakomelingen zich ook weer kunnen voortplanten. Een Afrikaanse en een Aziatische olifant kunnen samen geen vruchtbare nakomelingen krijgen. Organismen die veel op elkaar lijken, hoeven dus niet tot dezelfde soort te behoren.
Video alleen met engelse ondertitels
Een dwergteckel en een Duitse dog lijken veel minder op elkaar dan de olifanten. Toch behoren deze honden wel tot dezelfde soort. Ze kunnen zich samen voortplanten en vruchtbare nakomelingen krijgen. Een dwergteckel en een Duitse dog zijn twee verschillende rassen van de soort hond (zie afbeelding hiernaast). Een soort kan uit verschillende rassen bestaan. Alle hondenrassen behoren tot de soort hond. Maar waar komen al die verschillende hondenrassen vandaan? |
Eigenlijk zou je kunnen stellen dat alle honden wolven zijn, alle honden behoren dus tot dezelfde soort en kunnen met elkaar voortplanten. Een dwergteckel zal niet zo snel een Duitse dog dekken, maar andere hondenrassen paren vaak wel en krijgen dan vruchtbare nakomelingen
Extra Video met alleen engelse ondertiteling
In een gebied met een donkere bodem vallen de donkere slakken minder op. Vogels kunnen de lichte slakken beter zien en eten vooral die slakken op. Veel donkere slakken blijven leven en krijgen nakomelingen, die ook donker zijn. Dit heet selectie. Door selectie komen er langzaam minder lichte slakken en meer donkere. |
Door variatie en selectie kunnen soorten langzaam veranderen. Een soort kan zelfs helemaal verdwijnen. Er kunnen ook nieuwe soorten ontstaan. De ontwikkeling van het leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en verdwijnen, noem je evolutie. Uit een gemeenschappelijke voorouder kunnen op deze manier verschillende soorten ontstaan. |
Verdiepingsvideo
In de afbeelding hiernaast zie je dat een tijger en een leeuw een gemeenschappelijke voorouder hebben. Een tijger en een aap ook, maar dat is veel langer geleden. De tijger en de leeuw zijn daarom meer aan elkaar verwant dan de tijger en de aap. Hoe langer geleden twee soorten zijn ontstaan uit een gemeenschappelijke voorouder, hoe minder verwant ze zijn. Hoe meer verwant soorten zijn, hoe meer overeenkomsten hun DNA vertoont. |
Inzichtsvraag: Lijger
Een Lijger is een kruising tussen een mannetjesleeuw en een vrouwtjestijger. In de natuur komen leeuwen en tijgers niet in hetzelfde gebied voor. De tot nu toe bekende mannetjes lijgers zijn onvruchtbaar. Vrouwtjeslijgers zijn meestal wel vruchtbaar en kunnen zich voortplanten met een tijger of een leeuw |
Vraag 1. Geef een argument voor de stelling dat tijgers en leeuwen tot twee verschillende soorten behoren.
Vraag 2. Geef een argument voor de stelling dat tijgers en leeuwen wel tot dezelfde soort behoren.
Vraag 3. Wat zou de naam van een nakomeling zijn van een mannetjestijger en een vrouwtjes leeuw?
Vraag 4. Waarom komen er in het wild geen tijgers voor?
Maak nu de kennisopdrachten 1 t/m 4 op blz. 178 & 179
Vraag 2. Geef een argument voor de stelling dat tijgers en leeuwen wel tot dezelfde soort behoren.
Vraag 3. Wat zou de naam van een nakomeling zijn van een mannetjestijger en een vrouwtjes leeuw?
Vraag 4. Waarom komen er in het wild geen tijgers voor?
Maak nu de kennisopdrachten 1 t/m 4 op blz. 178 & 179