§3.1 Steeds kleinere groepen​
In het vorige Thema hebben we geleerd dat alle organismen bestaan uit cellen, weefsels en organen. Ook hebben we geleerd dat al deze onderdelen een eigen bouw en functie hebben. Al deze delen bij elkaar kan je een organisme noemen. Tussen organismen kan je veel verschil zien, zo ziet een olifant er heel anders uit dan een leeuw of een giraf. Toch zijn er ook veel overeenkomsten.
In de komende paragrafen gaan we kijken hoe we organismen kunnen indelen in groepen gebaseerd op deze verschillen en overeenkomsten.
Leerdoelen §3.13.1.1 Je kunt organismen indelen in hoofdgroepen en rijken.
3.1.2 Je kunt de celkenmerken noemen van dieren, planten, schimmels en bacteriën.
3.1.3 Je kunt de groepen noemen die ontstaan bij de verdere indeling van een rijk.
Er zijn al zo’n 1,8 miljoen soorten organismen ontdekt en beschreven. En er zijn nog veel meer soorten die nog niet zijn ontdekt. Om overzicht te krijgen worden organismen geordend.
In de komende paragrafen gaan we kijken hoe we organismen kunnen indelen in groepen gebaseerd op deze verschillen en overeenkomsten.
Leerdoelen §3.13.1.1 Je kunt organismen indelen in hoofdgroepen en rijken.
3.1.2 Je kunt de celkenmerken noemen van dieren, planten, schimmels en bacteriën.
3.1.3 Je kunt de groepen noemen die ontstaan bij de verdere indeling van een rijk.
Er zijn al zo’n 1,8 miljoen soorten organismen ontdekt en beschreven. En er zijn nog veel meer soorten die nog niet zijn ontdekt. Om overzicht te krijgen worden organismen geordend.
-
instructievideo
-
Groepen Maken
-
Hoofdgroepen (domeinen) & Rijken
-
Celkenmerken
-
Steeds kleinere groepen
-
Vertakkingsschema
<
>
Kijk eerst onderstaande video en ga dan door naar het volgende tabblad.
|
Biologen gebruiken de kenmerken van cellen om organismen te ordenen. Ook kijken ze naar kenmerken van het DNA. Vooral door DNA-onderzoek leren biologen veel nieuwe dingen over organismen. Ze weten daardoor steeds beter hoe ze organismen kunnen indelen. |
Bij het ordenen van organismen zijn verschillende indelingen mogelijk. In dit Thema van Biologie Voor Jou en in onderstaande video, leer je een indeling die is gemaakt door een groep biologen onder leiding van Michael Ruggiero in 2015. Tegenwoordig wordt er veel gebruik gemaakt van een andere indeling, maar dit zal ik later in dit thema nog uitleggen.
Al het leven op aarde wordt volgens de indeling van Ruggiero (2015) eerst verdeeld in twee hoofdgroepen: Prokaryoten en Eukaryoten. Een hoofdgroep kun je verder verdelen in kleinere groepen: de rijken.
De prokaryoten zijn ingedeeld in twee groepen: Bacteriën en Archaea (spreek uit: ar-chee-aa). De eukaryoten zijn ingedeeld in vijf rijken: Chromista, protozoa, schimmels, planten en dieren. Mensen behoren tot het rijk van de dieren.
Bekijk onderstaande video en ga dan door naar het volgende tabblad.
Bacteriën en archaea zijn eencellig: ze bestaan uit één kleine cel. Ook de meeste eukaryoten zijn eencellig. Een organisme kan ook meercellig zijn. Een mens bijvoorbeeld bestaat uit miljarden cellen. Veel dieren, planten en schimmels zijn meercellig.
Bij de indeling van organismen kijken biologen eerst naar de kenmerken van de cellen. Dat zijn de celkern, de celwand en bladgroenkorrels.
|
Celkern: De cellen van alle eukaryoten hebben een celkern. De cellen van prokaryoten niet. Bacteriën en archaea zijn dus organismen zonder een celkern. |
Celwand: Dieren hebben geen celwand om hun cellen. De cellen van bacteriën, Archaea, Schimmels en planten hebben wel een celwand. |
|
|
Bladgroenkorrels: Cellen van planten hebben bladgroenkorrels in het cytoplasma. Bacteriën (op de cyanobacterie na), schimmels en dieren hebben geen bladgroenkorrels. |
In onderstaande afbeelding zie een overzicht van de indeling op basis van de celkenmerken.
Voor verdere uitleg bekijk je onderstaande video of ga door naar het volgende tabblad.
Bij de verdere indeling van rijken opstaan steeds kleinere groepen met ieder hun eigen kenmerken.
In onderstaande afbeelding wordt als voorbeeld het rijk van de dieren verder ingedeeld. Je ziet vier stammen van dieren (er zijn er meer). De stam van de de gewervelden wordt verder ingedeeld met weer vier Klassen als voorbeeld en dit gaat zo verder. Telkens wordt een groep als voorbeeld genomen die verder wordt ingedeeld.
De indeling van organismen in steeds kleinere groepen kun je weergeven in een vertakkingsschema. De afbeelding op het vorige tabblad is een vertakkingsschema met foto’s.
In de afbeelding hieronder is zo’n vertakkingsschema schematisch weergegeven voor de stam van de geleedpotigen. Van de klasse insecten zijn weer enkele orden weergegeven.
In de afbeelding hieronder is zo’n vertakkingsschema schematisch weergegeven voor de stam van de geleedpotigen. Van de klasse insecten zijn weer enkele orden weergegeven.
Maak nu onderstaande oefening en ga daarna door met de Opdrachten 1t/m 6 (blz.170 t/m 172)